کربن کردیت چیست؟
کربن کردیت Carbon Credit یا اعتبار کربن، مجوز انتشار CO2 یا دیگر گازهای گلخانه ای در اتمسفر می باشد. برای مثال شرکت شما با مالکیت یک کربن کردیت، مجاز به انتشار یک تن CO2 در اتمسفر می باشد.
در واقع کشورهای جهان طی معاهداتی (کیوتو 1997، پاریس 2015، گلاسکو 2021) با هم توافق کردند که انتشار گازهای گلخانه ای را کاهش دهند و گرمایش زمین و تغییرات آب و هوایی خطرناک را کنترل نمایند. کربن کردیت ساز و کار مالی بین المللی برای عمل به این توافقات و حفظ محیط زیست برای نسل های آینده است.
گازهای گلخانه ای Green House Gases (GHG)
عمده گازهای گلخانه‌ای شامل دی‌اکسید کربن،دی نیتروژن اکسید، متان، بخار آب و ازت هستند.
این گازها به این دلیل گازهای گلخانه‌ای نامیده می‌شوند که فضایی شبیه گلخانه‌ها را در اطراف زمین ایجاد می‌کنند. در گلخانه‌ها نور خورشید وارد محیط می‌شود اما به دلیل جداره شیشه‌ای، بخشی از آن دوباره به درون گلخانه برمی‌گردد. به این ترتیب فضای داخل گلخانه از بیرون گرمتر می‌شود.
خطرات افزایش انتشار گازهای گلخانه ای: افزایش دمای کره زمین، تخریب لایه ازون، آلودگی هوا، اسیدی شدن آب‌ها
برخی فعالیت های انسانی که باعث افزایش گازهای گلخانه ای می شوند عبارتند از: مصرف سوخت‌های فسیلی، جنگل زدایی، کشاورزی با کودهای نیتروژن دار، زباله های صنعتی، پرورش گاو (تولید گاز متان)، انباشت کودهای حیوانی.
کربن کردیت چگونه کار می کند؟
سازمان ملل متحد هر ساله میزان انتشار مجاز گازهای گلخانه ای را برای هر کشور تعیین می کند. سپس دولت ها موظف هستند میزان انتشار مجاز را برای شرکتها و صنایع مختلف خود تعیین کنند و این میزان مجاز هر سال کمتر از سال قبل خواهد بود. اگر شرکتی نتواند تولید گازهای گلخانه ای خود را زیر حد مجاز نگه دارد، مجبور می شود برای جبران آن، کربن کردیت(اعتبار کربن) خریداری نماید. یعنی به ازای یک تن انتشار اضافه باید یک کربن کردیت خریداری نماید. پس خریدار اصلی کربن کردیت شرکت هایی هستند که آلایندگی بیشتر از حد مجاز دارند و توسط دولت و سازمان ملل مجبور به خرید کربن کردیت می شوند.
اگر شرکتی کمتر از میزان مجاز خود گازهای گلخانه ای تولید کند، به ازای هر تن تولید کمتر، یک کربن کردیت، به عنوان پاداش دریافت می نماید و می تواند آن را در بازار کربن کردیت بفروشد. همچنین برخی از شرکتها و افراد که پروژه های کاهش دهنده گازهای گلخانه ای (مثل نیروگاه های آبی و خورشیدی، درختکاری، انبار کردن دی اکسید کربن و… ) دارند نیز می توانند این فعالیت های خود را تبدیل به کربن کردیت نمایند و کسب درآمد نمایند.
به عبارت دیگر ساز و کار کربن کردیت طوری طراحی شده که هزینه سالیانه شرکت های تولید کنندگان گازهای گلخانه ای افزایش یابد و مجبور شود روی طرح های کاهشی خود و یا دیگران سرمایه گذاری نمایند.
کربن کردیت در کجا خرید و فروش می شود؟
به طور کلی دو نوع بازار وجود دارد که کربن کردیت (اعتبار کربن) در آنها خرید و فروش می شود:
1- بازار های اجباری Compliance markets: بازارهایی هستند که به صورت دستوری و تحت رگولاتوری و نظارت یک یا چند دولت تشکیل شده اند. این نوع بازارها در حال حاضر تولیدگنندگان عمده گازهای گلخانه ای را هدف قرار داده اند و توسط دولتهای پیشرو در این زمینه مدیریت می شوند. مثلا بازار کربن کردیت اتحادیه اروپا با بازار کالیفرنیا. این بازارها از کشورهای صنعتی مهم آغاز شده اند و به مرور در سالیان آتی به سایر کشورها نیز گسترش پیدا می کنند.
1- بازار های داوطلبانه Voluntary markets: این بازارها زیر نظر قوانین دولتی نیستند و هر شرکت، سازمان یا شرکتی می تواند در آن مشارکت کند. خریداران کربن کردیت در این بازار کسانی هستند که تمایل دارند سهم خود را در حفظ محیط زیست ایفا نمایند و ردپای تولید گازهای گلخانه ای خود را پاک نمایند و شامل افراد عادی جوامع هستند که مثلا با برپا کردن آتش و یا سفر با هواپیما به نوعی تولید کننده گازهای گلخانه ای بوده اند تا شرکتهای بزرگی که فعلاً مشمول طرح بازارهای اجباری نمی شوند، ولی تمایل دارند که تولیدات CO2 خود را جبران نمایند. فروشندگان این بازار نیز افراد و شرکتهایی هستند که پروژه های کاهش گازهای گلخانه ای دارند. همچنین افرادی به عنوان سرمایه گذار، کارگزار و معامله گر به خرید و فروش کربن کردیت می پردازند. بازارهای داوطلبانه کربن کردیت به دلیل جذابیت های اقتصادی و زیست محیطی که دارد به سرعت در حال رشد می باشد.
تولیدکربن کردیت چگونه نظارت می شود؟
تمام افراد و شرکتهایی که در زمینه تولید انرژی های پاک، مدیریت انرژی، درختکاری، محافظت از جنگل ها و… فعالیت می کنند به صورت بالقوه امکان تولید کربن کردیت و کسب درآمد از آن را دارند. حتی ممکن است فعالیت فعلی آنها (حتی قبل از فکر کردن به کربن کردیت)، موجب کاهش تولید گازهای گلخانه ای شود. از طرفی موج جدیدی در دنیا آغاز شده و سرمایه گذاران برای راه اندازی اجرای پروژه های تولید کربن کردیت دست به کار شده اند. اما تولید کربن کردیت و میزان آن را چه کسی تأیید می نماید؟ قبلاً گفتیم که خریدار هر کربن کردیت می تواند یک تن CO2 در اتمسفر منتشر کند، پس تولید کننده کربن کردیت نیز باید پروژه ای داشته باشد که بتواند CO2 اتمسفر را کاهش دهد و به ازای یک تن کاهش CO2 می تواند یک کربن کردیت دریافت نماید.
تشخیص کارا بودن یک پروژه و تبدیل آن به عدد و رقم نیز کاری تخصصی است و شرکتهایی تحت عنوان “کربن کردیت رجیستری” امکان بررسی و تحلیل یک پروژه و اختصاص دادن عدد مشخصی از کربن کردیت به آن را دارند. از طرفی شفافیت و ارائه مستندات کافی برای اثبات کارا بودن پروژه مورد نیاز است تا شرکت رجیستری و خریدار اطمیان حاصل کنند که پروژه شما واقعاً در کاهش گازهای گلخانه ای موثر است.
به طور خلاصه واقعی بودن پروژه شما و معتبر بودن شرکت رجیستری که پروژه شما را ارزیابی می نماید در فرآیند فروش کربن کردیت تأثیر گذار است.
نقش شرکت رجیستری در تولید کربن کردیت معتبر؟
کربن کردیت مثل یک واحد پولی یا دارایی نیست که در همه جا یک قیمت داشته باشد. کربن کردیت هر پروژه مختص همان پروژه است. پروژه شما توسط شرکت رجیستری ارزیابی می شود و میزان کربن کردیت پروژه شما با مستندات مربوط به همان پروژه در شبکه قرار داده می شود. خریدار کربن کردیت می بایست مطمئن شود پروژه شما به درستی ارزیابی شده است. بنابراین عملکرد شرکت رجیستری در مستند سازی و تحلیل پروژه شما بسیار مهم است و باید در انتخاب شرکت ارزیاب دقت مضاعف نمایید. شرکت های رجیستری معروف با پروژه های مستقر در ایران کار نمی کنند. در صورتیکه پروژه ای دارید و فکر می کنید می تواند کربن کردیت تولید نماید، فرم پایین همین صفحه را تکمیل نمایید تا در انتخاب رجیستری معتبر در حوزه فعالیت خودتان کمک کنیم.
سوالات رایج درباره کربن کردیت
در این بخش به سوالات رایج مربوط به کربن کردیت پاسخ داده شده است:
قیمت هر کربن کردیت چقدر است؟
یک کربن کردیت در بازارهای مختلف قیمت های مختلفی دارد و با توجه به نوع پروژه، موقعیت جغرافیایی و نحوه ارزیابی آن قیمت های متفاوتی دارد.
من پروژه ای دارم و فکر می کنم می توانم کربن کردیت تولید نمایم، از کجا شروع کنم؟
برای ارزیابی اولیه پروژه های کربن کردیت نیاز به بررسی تخصصی پروژه می باشد. اگر تمایل دارید ما به شما کمک نماییم، فرم انتهای همین مطلب را تکمیل نمایید.
سرنوشت کربن کردیت پس از فروش چه کی شود؟
اگر کربن کردیت توسط خریدار نهایی (تولید کننده گاز گلخانه ای) خریداری شود، آن میزان از کربن کردیت با منشأ مشخص، در سیستم حذف می شود به این عمل به اصطلاح بازنشستگی Retirement کربن کردیت گفته می شود و توسط شرکتهای رجیستری انجام می شود.
اگر پروژه تولید کربن کردیت من در حال کار باشد، آیا دوباره می توان کربن کردیت تولید کنم؟
اصولاً پروژه های تولید کربن کردیت مداوم هستند شما هر سال میزان مشخصی کربن کردیت تولید می نمایید. مثلاً اگر نیروگاه خورشیدی دارید به ازای هر مگاوات تولید سالیانه، می توانید هر سال کربن کردیت تولید کنید و برای سالها از منافع آن بهره مند شوید.
من در ایران زندگی میکنم، آیا پروژه من می تواند کربن کردیت تولید کند و در سطح جهانی به فروش برسانم؟
بازار داوطلبانه کربن کردیت در سراسر دنیا در حال گسترش است و سرمایه گذاران و دوستداران محیط زیست توجه ویژه ای به آن دارند و کربن کردیت ها در سطح بین المللی معامله می شوند. اگر شما صاحب و یا مدیر کسب و کاری در ایران هستید که به کاهش تولید گازهای گلخانه ای کمک می کند، حتماً اقدام به ارزیابی و رجیستری طرح خود نمایید و زودتر کردیت کربن بیشتری تولید نمایید و از منافع آن بهره مند شوید.
من به غیر از موارد گفته شده سوالات دیگری دارم، چه کار کنم؟
مبحث کربن کردیت برای همه انسانها جدید و جالب توجه است و از جنبه اقتصادی و محیط زیست بسیار مهم است. هر سوالی در این زمینه دارید با تکمیل فرم پایین همین صفحه، ما مشتاقانه شما را راهنمایی می کنیم.
با تشکر ویژه از شما بابت اطلاعات کاربردی در زمینه کربن کردیت.
آیا نیروگاه بادی فعال که در حال فعالیت می‌باشد، صلاحیت تولید و فروش کربن کردیت را دارد؟
بله
نیروگاه‌هایی که با انرژی پاک، برق تولید می‌کنند هم از جمله بیزینس‌های دارای صلاحیت برای تولید کربن کردیت محسوب می‌شوند، مثل نیروگاه بادی و نیروگاه خورشیدی. این یعنی مثلاً نیروگاه‌های بادی رودبار و منجیل نیز می‌توانند بر اساس ظرفیت تولید برق خود، کربن کردیت تولید نمایند.
اتفاقاً کسب و کارهای جاری و فعال، گزینه مناسبی برای رجیستری کربن کردیت خود می باشند. زیرا عملاً دارند این کار را انجام می‌دهندو به محیط زیست کمک می‌کنند و فقط ثبت نکرده‌اند. همچنین فرآیند مربوط ثبت آنها سریع‌تر خواهد بود. این کسب و کارها با ثبت کربن کردیت خود، درآمد خود را مضاعف خواهند نمود.